Jedną z nieubłaganie przemijających pamiątek jeszcze tak niedalekiej przeszłości są rozsiane na terenie województwa łódzkiego, rzadko już spotykane młyny wodne.

W rejestrze zabytków obecnego województwa łódzkiego znajduje się 13 młynów, w tym 11 młynów wodnych lub wodno-elektrycznych. Są to młyny:

w Karszniach - młyn wodny z 1919 r,

w Kępowiźnie - młyn wodno-elektryczny z 1912 r.,

w Kochlewie - młyn wodno elektryczny (b.d.),

w Konopnicy - młyn elektryczny z początków XX w.,

w Kurpiach - młyn wodny z 1950 r.,

w Kutnie - zespół młyna motorowego z XX w.,

w Ldzaniu-Talarze - zespół młyna z końca XIX w.,

w Łykowem - młyn wodno-elektryczny z 1890 r.,

w Sulejowie - relikty młyna konnego z XVIII w. w opactwie oo. Cystersów,

w Rawie Mazowieckiej - młyn (b.d.),

w Woli Marzeńskiej - młyn wodny z końca XIX w. i

w Zborowie - młyn wodno-elektryczny z 1917 r.

Jedną z najstarszych zachowanych budowli młyńskich na terenie województwa łódzkiego był do niedawna mocno już przekształcony, drewniany młyn wodny w Bolesławcu (powiat wieruszowski), położony nad rzeką Prosną. Młyn ten, wzniesiony w XVIII stuleciu, przestał pracować ostatecznie w 1964 roku po czym przeszedł gruntowny remont. Planowano tu niegdyś urządzenie muzeum młynarstwa, później mieścił się tu hotel i restauracja. Niestety młyn ten spłonął doszczętnie w początkach 2007 r.

Również nad Prosną - we wsi Kamionka (powiat wieruszowski) znajduje się dawna zagroda młyńska w Krupce. Składają się na nią: drewniany wodny młyn zbożowy wzniesiony w początkach XX stulecia, niegdyś posadowiony na drewnianych palach, wzmocnionych w 1967 r. betonowymi podporami; oraz murowany dom młynarza z 1898 r. z drewnianym gankiem oraz murowaną oborą i stodołą z 1. ćw. XX w. Od 1983 r. młyn ten jest nieczynny. Upływający czas i brak zabezpieczenia powodują, iż popada on w ruinę.

Liczne młyny wodne istniały niegdyś również nad rzeką Wartą. Do najciekawszych zachowanych tego typu budowli należy dziś drewniany młyn w Kępowiźnie (powiat wieluński) wzniesiony w latach 1910-12, obecnie posiadający napęd elektryczny. Przed wojną wody Warty napędzały jeszcze jeden młyn oraz tartak, a jeszcze wcześniej przy młyńskim jazie funkcjonował również port rzeczny, skąd spławiano tratwy transportujące towary do Poznania i Szczecina.

Napęd licznym młynom wodnym zapewniał niegdyś również nurt rzeki Grabi. Spośród istniejących tu w przeszłości kilkudziesięciu młynów zachowały się do dziś już tylko nieliczne. Historii młynarstwa i jego zabytkom poświęcony jest "Szlak Młynów Nad Grabią" przebiegający przez powiat łaski. Jego trasa łączy 6 zachowanych zabytków młynarstwa, przy czym trzy z zachowanych młynów pracują nadal. Są to: młyn w Zielęcicach , Woli Marzeńskiej oraz w Kozubach. Ruiny młynów można oglądać w Emilianowie i w Okupie Fabrycznym. Niektóre z młynów na trasie można zwiedzić po wcześniejszym uzgodnieniu z ich właścicielami.

Zabytkowy młyn wodny ocalony w 1998 roku przed zniszczeniem podczas budowy zbiornika retencyjnego na dopływie Pilicy - rzece Luciąży stał się zalążkiem i pierwszym obiektem nowo powstałego tomaszowskiego muzeum na wolnym powietrzu - Skansenu Rzeki Pilicy. Wiosną 2000 roku rozpoczęła się rekonstrukcja tego cennego przykładu budownictwa nadwodnego i dawnej techniki młynarskiej. Planuje się częściowe uruchomienie młyna w celach pokazowych. W skansenie, tuż obok młyna, pod specjalną wiatą znajduje się największa w Polsce kolekcja kamieni młyńskich.

Młyny w Bolesławcu, Kępowiźnie, Woli Marzeńskiej czy Kozubach, a zwłaszcza odnowiony i zrekonstruowany młyn przeniesiony do skansenu w Tomaszowie to jednak tylko wyjątki. Szereg młynów spotkał już bądź spotka wkrótce taki sam los jaki spotyka inne zabytki architektury przemysłowej, które dziś opuszczone i zapomniane niszczeją. Warto pamiętać że młyny, poza produkcją mąki i kasz czy też śruty pełniły niegdyś ważną funkcję w kulturze polskiej wsi - były bowiem nieodłącznym elementem jej krajobrazu.