Młyny
![]() |
Dawne młyny wodne w Łasku |
![]() |
Młyn wodny "Chobot" w Mieleszynie |
![]() |
Młyn wodny "Kuców" we Wdowinie |
![]() |
Młyn wodny "Kurek" w Woli Wężykowej |
![]() |
Młyn wodny w Baryczy |
![]() |
Młyn wodny w Baryczy |
![]() |
Młyn wodny w Brzeskach |
![]() |
Młyn wodny w Chabielicach |
![]() |
Młyn wodny w Chynowie |
![]() |
Młyn wodny w Emilianowie |
![]() |
Młyn wodny w Firleju |
![]() |
Młyn wodny w Głupicach |
![]() |
Młyn wodny w Jamborku |
![]() |
Młyn wodny w Kamionce |
![]() |
Młyn wodny w Karszniach |
![]() |
Młyn wodny w Kępowiźnie |
![]() |
Młyn wodny w Kochlewie |
![]() |
Młyn wodny w Konopnicy |
![]() |
Młyn wodny w Korablewie |
![]() |
Młyn wodny w Księzym Młynie |
![]() |
Młyn wodny w Kurpiach |
![]() |
Młyn wodny w Nowych Kozubach |
![]() |
Młyn wodny w Pruszkowie |
![]() |
Młyn wodny w Rudzisku |
![]() |
Młyn wodny w Szczercowie |
![]() |
Młyn wodny w Szczercowskiej Wsi |
![]() |
Młyn wodny w Talarze |
![]() |
Młyn wodny w Woli Marzeńskiej |
![]() |
Młyn wodny w Zborowie |
![]() |
Młyn wodny w Zbyszku |
![]() |
Młyn wodny w Zielęcicach |
![]() |
Młyn wodny we Fraszce |
![]() |
Nieistniejący młyn wodny "Depczyk" w Wadlewie |
![]() |
Nieistniejący młyn wodny w Bolesławcu |
![]() |
Nieistniejący młyn wodny w Karczmach |
![]() |
Nieistniejący młyn wodny w Okupie Fabrycznym |
![]() |
Zespół młyna motorowego w Kutnie |
Jedną z nieubłaganie przemijających pamiątek jeszcze tak niedalekiej przeszłości są rozsiane na terenie województwa łódzkiego, rzadko już spotykane młyny wodne.
W rejestrze zabytków obecnego województwa łódzkiego znajduje się 13 młynów, w tym 11 młynów wodnych lub wodno-elektrycznych. Są to młyny:
w Karszniach - młyn wodny z 1919 r,
w Kępowiźnie - młyn wodno-elektryczny z 1912 r.,
w Kochlewie - młyn wodno elektryczny (b.d.),
w Konopnicy - młyn elektryczny z początków XX w.,
w Kurpiach - młyn wodny z 1950 r.,
w Kutnie - zespół młyna motorowego z XX w.,
w Ldzaniu-Talarze - zespół młyna z końca XIX w.,
w Łykowem - młyn wodno-elektryczny z 1890 r.,
w Sulejowie - relikty młyna konnego z XVIII w. w opactwie oo. Cystersów,
w Rawie Mazowieckiej - młyn (b.d.),
w Woli Marzeńskiej - młyn wodny z końca XIX w. i
w Zborowie - młyn wodno-elektryczny z 1917 r.
Jedną z najstarszych zachowanych budowli młyńskich na terenie województwa łódzkiego był do niedawna mocno już przekształcony, drewniany młyn wodny w Bolesławcu (powiat wieruszowski), położony nad rzeką Prosną. Młyn ten, wzniesiony w XVIII stuleciu, przestał pracować ostatecznie w 1964 roku po czym przeszedł gruntowny remont. Planowano tu niegdyś urządzenie muzeum młynarstwa, później mieścił się tu hotel i restauracja. Niestety młyn ten spłonął doszczętnie w początkach 2007 r.
Również nad Prosną - we wsi Kamionka (powiat wieruszowski) znajduje się dawna zagroda młyńska w Krupce. Składają się na nią: drewniany wodny młyn zbożowy wzniesiony w początkach XX stulecia, niegdyś posadowiony na drewnianych palach, wzmocnionych w 1967 r. betonowymi podporami; oraz murowany dom młynarza z 1898 r. z drewnianym gankiem oraz murowaną oborą i stodołą z 1. ćw. XX w. Od 1983 r. młyn ten jest nieczynny. Upływający czas i brak zabezpieczenia powodują, iż popada on w ruinę.
Liczne młyny wodne istniały niegdyś również nad rzeką Wartą. Do najciekawszych zachowanych tego typu budowli należy dziś drewniany młyn w Kępowiźnie (powiat wieluński) wzniesiony w latach 1910-12, obecnie posiadający napęd elektryczny. Przed wojną wody Warty napędzały jeszcze jeden młyn oraz tartak, a jeszcze wcześniej przy młyńskim jazie funkcjonował również port rzeczny, skąd spławiano tratwy transportujące towary do Poznania i Szczecina.
Napęd licznym młynom wodnym zapewniał niegdyś również nurt rzeki Grabi. Spośród istniejących tu w przeszłości kilkudziesięciu młynów zachowały się do dziś już tylko nieliczne. Historii młynarstwa i jego zabytkom poświęcony jest "Szlak Młynów Nad Grabią" przebiegający przez powiat łaski. Jego trasa łączy 6 zachowanych zabytków młynarstwa, przy czym trzy z zachowanych młynów pracują nadal. Są to: młyn w Zielęcicach , Woli Marzeńskiej oraz w Kozubach. Ruiny młynów można oglądać w Emilianowie i w Okupie Fabrycznym. Niektóre z młynów na trasie można zwiedzić po wcześniejszym uzgodnieniu z ich właścicielami.
Zabytkowy młyn wodny ocalony w 1998 roku przed zniszczeniem podczas budowy zbiornika retencyjnego na dopływie Pilicy - rzece Luciąży stał się zalążkiem i pierwszym obiektem nowo powstałego tomaszowskiego muzeum na wolnym powietrzu - Skansenu Rzeki Pilicy. Wiosną 2000 roku rozpoczęła się rekonstrukcja tego cennego przykładu budownictwa nadwodnego i dawnej techniki młynarskiej. Planuje się częściowe uruchomienie młyna w celach pokazowych. W skansenie, tuż obok młyna, pod specjalną wiatą znajduje się największa w Polsce kolekcja kamieni młyńskich.
Młyny w Bolesławcu, Kępowiźnie, Woli Marzeńskiej czy Kozubach, a zwłaszcza odnowiony i zrekonstruowany młyn przeniesiony do skansenu w Tomaszowie to jednak tylko wyjątki. Szereg młynów spotkał już bądź spotka wkrótce taki sam los jaki spotyka inne zabytki architektury przemysłowej, które dziś opuszczone i zapomniane niszczeją. Warto pamiętać że młyny, poza produkcją mąki i kasz czy też śruty pełniły niegdyś ważną funkcję w kulturze polskiej wsi - były bowiem nieodłącznym elementem jej krajobrazu.
W rejestrze zabytków obecnego województwa łódzkiego znajduje się 13 młynów, w tym 11 młynów wodnych lub wodno-elektrycznych. Są to młyny:
Jedną z najstarszych zachowanych budowli młyńskich na terenie województwa łódzkiego był do niedawna mocno już przekształcony, drewniany młyn wodny w Bolesławcu (powiat wieruszowski), położony nad rzeką Prosną. Młyn ten, wzniesiony w XVIII stuleciu, przestał pracować ostatecznie w 1964 roku po czym przeszedł gruntowny remont. Planowano tu niegdyś urządzenie muzeum młynarstwa, później mieścił się tu hotel i restauracja. Niestety młyn ten spłonął doszczętnie w początkach 2007 r.
Również nad Prosną - we wsi Kamionka (powiat wieruszowski) znajduje się dawna zagroda młyńska w Krupce. Składają się na nią: drewniany wodny młyn zbożowy wzniesiony w początkach XX stulecia, niegdyś posadowiony na drewnianych palach, wzmocnionych w 1967 r. betonowymi podporami; oraz murowany dom młynarza z 1898 r. z drewnianym gankiem oraz murowaną oborą i stodołą z 1. ćw. XX w. Od 1983 r. młyn ten jest nieczynny. Upływający czas i brak zabezpieczenia powodują, iż popada on w ruinę.
Liczne młyny wodne istniały niegdyś również nad rzeką Wartą. Do najciekawszych zachowanych tego typu budowli należy dziś drewniany młyn w Kępowiźnie (powiat wieluński) wzniesiony w latach 1910-12, obecnie posiadający napęd elektryczny. Przed wojną wody Warty napędzały jeszcze jeden młyn oraz tartak, a jeszcze wcześniej przy młyńskim jazie funkcjonował również port rzeczny, skąd spławiano tratwy transportujące towary do Poznania i Szczecina.
Napęd licznym młynom wodnym zapewniał niegdyś również nurt rzeki Grabi. Spośród istniejących tu w przeszłości kilkudziesięciu młynów zachowały się do dziś już tylko nieliczne. Historii młynarstwa i jego zabytkom poświęcony jest "Szlak Młynów Nad Grabią" przebiegający przez powiat łaski. Jego trasa łączy 6 zachowanych zabytków młynarstwa, przy czym trzy z zachowanych młynów pracują nadal. Są to: młyn w Zielęcicach , Woli Marzeńskiej oraz w Kozubach. Ruiny młynów można oglądać w Emilianowie i w Okupie Fabrycznym. Niektóre z młynów na trasie można zwiedzić po wcześniejszym uzgodnieniu z ich właścicielami.
Zabytkowy młyn wodny ocalony w 1998 roku przed zniszczeniem podczas budowy zbiornika retencyjnego na dopływie Pilicy - rzece Luciąży stał się zalążkiem i pierwszym obiektem nowo powstałego tomaszowskiego muzeum na wolnym powietrzu - Skansenu Rzeki Pilicy. Wiosną 2000 roku rozpoczęła się rekonstrukcja tego cennego przykładu budownictwa nadwodnego i dawnej techniki młynarskiej. Planuje się częściowe uruchomienie młyna w celach pokazowych. W skansenie, tuż obok młyna, pod specjalną wiatą znajduje się największa w Polsce kolekcja kamieni młyńskich.
Młyny w Bolesławcu, Kępowiźnie, Woli Marzeńskiej czy Kozubach, a zwłaszcza odnowiony i zrekonstruowany młyn przeniesiony do skansenu w Tomaszowie to jednak tylko wyjątki. Szereg młynów spotkał już bądź spotka wkrótce taki sam los jaki spotyka inne zabytki architektury przemysłowej, które dziś opuszczone i zapomniane niszczeją. Warto pamiętać że młyny, poza produkcją mąki i kasz czy też śruty pełniły niegdyś ważną funkcję w kulturze polskiej wsi - były bowiem nieodłącznym elementem jej krajobrazu.